"Historia wagi ciężkiej" to niezwykły projekt w sztuce współczesnej. Polscy sztangiści unosili warszawskie pomniki.
Poniedziałek, 27 maja 2013 roku na stałe wpisze się w historii polskich i - możemy tak powiedzieć - światowych ciężarów! Także w historii polskiego sportu. Tego dnia bowiem w kilku miejscach Warszawy i jej okolicach, doszło do niezwykłego wydarzenia. 11 przedstawicieli naszej dyscypliny - Grzegorz Kleszcz, Daniel Dołęga, Robert Dołęga, Jarosław Daniluk, Bogdan Anczarski, Kacper Wiejak, Marcin Laśkiewicz, Kamil Kanas, Rafał Kanas, Andrzej Kowalczyk i Mirosław Kowalczyk, wzięło udział w projekcie niemieckiego artysty sztuki współczesnej Christiana Jankowskiego pod tytułem „Historia wagi ciężkiej". To bez precedensu wydarzenie polegało na tym, że wymienieni zawodnicy podnosili wybrane przez artystę warszawskie pomniki.
Christian Jankowski do swojego pomysłu artystycznego specjalnie wybrał polskich sztangistów, bowiem nasz kraj i jego historia znakomicie wplatają się w zamysł, metaforę i przekaz projektu „Historii wagi ciężkiej". Po tym, co zobaczyliśmy w poniedziałek oraz czego nasi ciężarowcy dokonali tego dnia, z wielkim zainteresowaniem czekamy na premierę prezentacji. Uroczyste otwarcie instalacji zaplanowano na 7 czerwca w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie. Następnie „Historia wagi ciężkiej" zaprezentowana zostanie w Bundeskunsthalle w Bonn oraz w Centre for Contemporary Art w Tel Awiwie! PZPC jako współorganizator ma także prawa do wykorzystania tego wydarzenia.
A wszystko rozpoczęło się przed miesiącem, 25 kwietnia 2013 roku doszło do spotkania artysty oraz głównego kuratora ds. programu Centrum Sztuki Współczesnej, pani Ewy Gorządek, gł. specjalisty ds. PR CSW Zamek Ujazdowski, pani Justyny Wesołowskiej, z prezesem PZPC Szymonem Kołeckim oraz Tomaszem Zabielskim - prezesem zarządu firmy Main Events. Wówczas Christian Jankowski przedstawił zarys swojego projektu, w którym polscy ciężarowcy mieliby unosić wybrane warszawskie pomniki. Szymonowi Kołeckiemu pomysł bardzo się spodobał. - To świetna okazja do pokazania ciężarów zupełnie z innej strony. Ciężary razem ze sztuką współczesną mogą być znakomitą promocją dyscypliny. Oferujemy pomoc w tym przedsięwzięciu - mówił wówczas prezes PZPC.
Z kolei Christian Jankowski podzielił się refleksją - dlaczego zamierza taki projekt zrealizować w Warszawie. - Fascynuje mnie związek człowieka z historią, z procesem dziejowym. Małe krótkie momenty i epizody z naszego życia, które wpisują się na stałe w proces historyczny. Przykład takiego epizodu - czterdzieści trzy lata temu ówczesny kanclerz NRF Willy Brandt klęknął przed pomnikiem Bohaterów Getta w stolicy Polski. Te kilka sekund, gdy tak klęczał w bezruchu, zostało na stałe w historii Europy i świata. To niesamowite. Podobnie będzie w moim projekcie z ciężarowcami, chcę by to właśnie oni, ci mocni ludzie ciężkich wag, unieśli na moment pomniki. Tak jakby unosili historię.
Unoszone pomniki przez polskich sztangistów rejestrowane były wysokiej jakości sprzętem audio-video. Kamery pracowały jednocześnie w kilku punktach, podobnie aparaty fotograficzne. Głównymi bohaterami była „11" naszych świetnych zawodników oraz ich dźwiganie „Historii wagi ciężkiej". Spisali się znakomicie.
Ale po kolei... Na początek, w poniedziałkowy ranek spotkaliśmy się na Skwerze im. Willego Brandta i przy pomniku poświęconemu temu jednemu z najwybitniejszych polityków niemieckich okresu powojennego. 7 grudnia 1970 roku Willy Brandt oraz ówczesny premier PRL Józef Cyrankiewicz podpisali układ o normalizacji wzajemnych stosunków. Było to wówczas wielkie wydarzenie polityczne powojennej Europy. Kilkadziesiąt minut po podpisaniu dokumentów rządowych kanclerz Brandt niespodziewanie przyjechał (tego nie było w protokole wizyty), na teren dawnego getta warszawskiego, by złożyć wieniec przed Pomnikiem Bohaterów Getta. Gdy poprawiał szarfę, niespodziewanie ukląkł na dwa kolana. Kilka minut później kanclerza Niemiec w takiej wymownej pozycji pokazały największe światowej stacje. Gest ten został zrozumiany jako wyrażona w imieniu Niemiec prośba wybaczenia za zbrodnie popełnione przeciwko narodowi żydowskiemu. Po latach, wspominając to wydarzenie Willy Brandt powiedział: - Pod brzemieniem historii najnowszej uczyniłem to, co czynią ludzie, gdy słowa zawodzą. W ten sposób złożyłem hołd pamięci milionów pomordowanych. W poniedziałek 27 maja 2013 roku 11 polskich ciężarowców próbowało unieść pomnik kanclerza Willego Brandta, tego dnia zmierzyli się z „Historią wagi ciężkiej" po raz pierwszy.
Kolejnym punktem projektu okazała się wizyta na warszawskiej Woli. Tam w jednej z hal przechowywane jest ogromne popiersie działacza i ideologa ruchu socjalistycznego drugiej połowy XIX wieku Ludwika Waryńskiego. Monumentalny pomnik robi wrażenie, jego waga spokojnie przekraczała 1000 kilogramów. Popiersie autorstwa Gustawa Zemły wyjechało przed halę na wózku widłakowym. Po kilku próbach, nasi atleci unieśli popiersie, wywołując autentyczny podziw. Wszystko zostało zarejestrowane przez kamery. - To fantastyczny widok, oni są wspaniali - mówił Christian Jankowski. Nastąpiło drugie podejście do „Historii wagi ciężkiej". Tu historia została poruszona, uniesiona do góry przez naszych zawodników. Metaforyczny pokaz siły zaprezentowany na Woli zrobił wrażenie na wszystkich i wprawił w dobry nastrój przed kolejnymi wyzwaniami. Mimo, że zaczęło padać, zrobiło się chłodno.
Lekka kosmetyka, kawa, gorąca herbata i już byliśmy w okolicach Ambasady USA, przy Alejach Ujazdowskich. Tam na naszą mocną „11" czekał nie byle kto, bo 40. prezydent Stanów Zjednoczonych (w latach 1981-1989) Ronald Raegan. Odsłonięta 21 listopada 2011 roku przez byłego Prezydenta RP Lecha Wałęsę statua jest dziełem krakowskiego rzeźbiarza Władysława Dudka. Przedstawia Ronalda Raegana podczas przemówienia w Berlinie, przed Bramą Brandenburską w 1987 roku. Jak pamiętamy, właśnie wtedy padły jego słowa do szefostwa rozpadającego się ZSRR: - Panie Gorbaczow, niech pan zburzy ten mur... Tu także nasi ciężarowcy próbowali unieść monument. Czyż to nie była „Historia wagi ciężkiej"? Przecież to historia świata najcięższego kalibru...
Nie minęła godzina, a cała ekipa pojawiła się na Rynku Starego Miasta. Na naszych zawodników czekała Syrenka. Stała tam w latach 1855-1928, potem przenoszono ją w różne miejsca, była niemiłosiernie kaleczona przed wandali, niszczona, zmieniała miejsce pobytu, by w 2000 roku ponownie zawitać na Rynek. To symbol Warszawy, atrakcja dla turystów. Mała Syrenka pozwoliła się unieść kilkakrotnie.
Wzruszającym momentem okazała się wizyta na Podwalu, przy Pomniku Małego Powstańca. To szczególny pomnik dla warszawiaków, przedstawia kilkuletniego chłopca w opadającym na czoło niemieckim hełmie z orzełkiem i namalowaną biało-czerwoną opaską, w mocno za dużych butach i płaszczu oraz pistoletem przewieszonym przez ramię. Próba uniesienia Małego Powstańca - kolejny przykład „Historii wagi ciężkiej". Oni go unosili, chcieli wyrwać, a ten... bohaterski bezimienny malec tkwił w bezruchu, jakby chciał powiedzieć - jestem tu, zaświadczam o historii, więc mnie zostawcie.
Jeszcze krótki wypad na ulicę Brzozową, do Pomnika Siłacza i na koniec wyjazd pod Warszawę, do miejscowości Kosów. Tam w jednym z gospodarstw, u ludzi zajmujących się renowacją dużych pomników, pod starymi jabłoniami stoją rozdzieleni żołnierze z Pomnika Braterstwa Broni, znanego bardziej jako Pomnika Śpiących. Był to pierwszy monument w stolicy po II wojnie światowej. Ustawiony na Placu Wileńskim, przy skrzyżowaniu Al. Solidarności i ul Targowej, odsłonięty został 18 listopada 1945 roku. Miejsce nie zostało wybrane przypadkowo - mieściła się tam siedziba komunistycznego Rządu Tymczasowego. Odlewy wykonane zostały z metali uzyskanych z przetopienia niemieckiej amunicji zdobytej w Berlinie.
W poniedziałek wieczorem jeden z ogromnych żołnierzy leżał. Jakby czekał, by nasi zawodnicy - unosząc go - wskrzesili „biedaka" w tych kosowskich sadach do życia. Waga 1500 kilogramów, lejący deszcz i przenikliwe zimno, nie dawało specjalnych nadziei na pomyślne zakończenie akcji. Krótka rozgrzewka i dwadzieścia dwie silne dłonie oplotły pomnik, okrzyk na równe tempo, po kilku sekundach smutny żołnierz Braterstwa Broni, podobnie jak koledzy... stanął wyprostowany. To było coś niesamowitego. Prawdziwa „Historia wagi ciężkiej". I to jakiej wagi... Świadczą o tym opinie, co do przyszłości "śpiących żołnierzy", oni teraz jak po przysiędze, jak przed defiladą, wypolerowani, czyści, a nikt ich nie chce....
- Polscy ciężarowcy byli fantastyczni, jestem pod ogromnym wrażeniem ich siły, kultury, poczucia humoru i znajomości historii . Bardzo im dziękuję i zapraszam na otwarcie wystawy - powiedział po zakończeniu całej akcji z pomnikami artysta Christian Jankowski.
Na koniec - Grzegorzu, Danielu, Robercie, Jarku, Bogdanie, Kacprze, Marcinie, Kamilu, Rafale, Andrzeju, Mirku - wielkie dzięki. Sami przyznacie, że to był niesamowity dzień!
Marek Kaczmarczyk Rzecznik Prasowy PZPC