TAMTE DNI, TAMTE WYDARZENIA! LOS ANGELES 1984. ZŁAMANE MARZENIA I KARIERY. DŹWIGANIE W „PRZYJAŹNI”.
30 dni pozostało od 26 czerwca 2024 do rozpoczęcia Igrzysk XXXIII Olimpiady w Paryżu! W naszym olimpijskim cyklu wspomnień – przypominamy starty biało-czerwonych w igrzyskach 1984! Na finiszu przygotowań do igrzysk olimpijskich w Los Angeles, sportowcy Polski, dowiedzieli się, że zakazano im startu w Igrzyskach XXIII Olimpiady! W zamian wymyślono dla nich Zawody Przyjaźni! W ciężarach „socjalistyczne” igrzyska odbyły się w Warnie.
Historie występów polskich sztangistów na olimpijskich pomostach opisywaliśmy na stronach www.pzpc.pl ładne kilka lat temu. Teraz w odświeżonej formie, „w pigułce”, przypominamy ponownie tamte dni i tamte wydarzenia! Po debiucie polskich ciężarowców w roku 1952 podczas Igrzysk XV Olimpiady w Helsinkach (1952), występach w Melbourne (1956), Rzymie (1960), Tokio (1964), Meksyku (1968), Monachium (1972), Montrealu (1976), Moskwie (1980), dziś – Los Angeles (1984), a właściwie Warna (ciężary) i Igrzyska Przyjaźni.
W kolejce czeka Seul (1988), Barcelona (1992), Atlanta (1996), Sydney (2000), Ateny (2004), Pekin (2008), Londyn (2012), Rio de Janeiro (2016) i Tokio (2020/2021).
Złamane marzenia, nadzieje i kariery! Przez decyzje politruków! W 1984 roku, na finiszu przygotowań do igrzysk olimpijskich w Los Angeles, sportowcy ówczesnych krajów socjalistycznych, w tym Polski, dowiedzieli się, że zakazano im startu w Igrzyskach XXIII Olimpiady! W zamian wymyślono dla nich Zawody Przyjaźni! W ciężarach „socjalistyczne” igrzyska odbyły się w Warnie. To był wielki dramat sportowców – zawodniczek i zawodników z tej części Europy. Mieli olimpijskie marzenia, chcieli reprezentować godnie swoje ojczyzny w najważniejszej ze sportowych imprez, mieli też nadzieje na wspaniałą rywalizację i wielkie wyniki, często sięgające olimpijskiego podium. Poświęcali dla tego celu młode życie. Chcieli być olimpijczykami!!!
Niestety, w roku 1984, polityczny świat zakręcił sportem okrutnie. Główny sygnał nadszedł z Moskwy. Decyzja systemowo skostniałych dygnitarzy Związku Radzieckiego była mocna i stanowcza – kraje socjalistyczne powinny zbojkotować igrzyska olimpijskie w Los Angeles i nie wysyłać tam swoich sportowców. Głównie za nieobecność ekipy USA i innych państw zachodnich podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich 1980 w Moskwie! Jako pierwszy wycofał się Związek Radziecki, następnie - Bułgaria, NRD, Wietnam, Mongolia, Czechosłowacja, Laos i Afganistan. Niestety, podobną decyzję narzucono sportowcom Polski. Prysły ich wspaniałe marzenia, bowiem dla wielu z nich igrzyska olimpijskie w Los Angeles w 1984 roku były jedyną szansą występu na imprezie tej rangi. Polska - po raz pierwszy od swojego debiutu olimpijskiego - nie wysłała reprezentacji na igrzyska. W zamian, w krajach bloku wschodniego, zorganizowano cykl zawodów sportowych pod nazwą „Przyjaźń 84”. W tamtych latach, gdy pytano zawodników o Zawody Przyjaźni – odpowiadali też pytaniem: - Ale jakiej… przyjaźni?!
W 2006 roku Sejm RP rozpoczął procedurę nadania tym sportowcom, którzy w 1984 roku nie pojechali na igrzyska do Los Angeles, statusu olimpijczyków. Następnie wszystkim medalistom zawodów Przyjaźń 84 przyznano olimpijskie emerytury. To było takie zadośćuczynienie. Ale nie o pieniądze chodziło, aczkolwiek i to jest bardzo ważne! To była sprawa honoru!!!
W Zawodach Przyjaźni w podnoszeniu ciężarów, rozegranych w dniach 12-16 września 1984 roku w Warnie, zgłoszonych zostało 10 naszych zawodników – kat. 52 kg - Bernard Piekorz (Odra Opole) i Stefan Leletko (Odra Opole), kat. 56 kg Tadeusz Golik (Odra Opole), kat. 60 kg Wiesław Pawluk (Odra Opole), kat. 67,5 kg Mirosław Chlebosz (Śląsk Wrocław) i Marek Seweryn (HKS Szopienice), kat. 75 kg Piotr Mandra (Legia Warszawa), kat. 90 kg Andrzej Piotrowski (Odra Opole), kat. 110 kg Stanisław Małysa (Legia Warszawa), kat. + 110 kg Robert Skolimowski (Legia Warszawa). W trakcie zawodów wycofał się Tadeusz Golik.
Poziom zawodów był bardzo wysoki, nigdy później w jednej imprezie nie poprawiano tak wielu rekordów świata! W Warnie ustanowiono ich aż... 30, z czego 18 autorstwa sztangistów ZSRR, 12 – z Bułgarii! Polacy zdobyli trzy medale brązowe, obok tych, którzy stanęli na podium – kat. 67,5 kg - Marek Seweryn 315 kg (142,5 kg + 172,5 kg), kat. 90 kg: Andrzej Piotrowski 375 kg (170 kg + 205 kg) i kat. + 110 kg: Robert Skolimowski 415 kg (190 kg + 225 kg), obok nich tylko dwójka ukończyła dwubój! Obaj zakończyli rywalizację na 7. pozycjach – w kat. 60 kg Wiesław Pawluk 270 kg (120 kg + 150 kg) i Stanisław Małysa 387,5 kg (177,5 kg + 210 kg). Zawodów nie ukończyli – w kat. 52 kg Bernard Piekorz – „spalił” rwanie, w podrzucie 127,5 kg, i Stefan Leletko „spalił” rwanie, w podrzucie 130 kg, Tadeusz Golik w kat. 56 kg – wycofał się z rywalizacji, w kat. 67.5 kg Mirosław Chlebosz nie sklasyfikowany w rwaniu, w podrzucie – 170 kg , w kat. 75 kg Piotr Mandra w rwaniu 150 kg i bez zaliczonego podrzutu. Takie oto było to polskie dźwiganie w „Przyjaźni 84”!
- Igrzyska olimpijskie w Los Angeles odbyły się w dniach 28 lipca – 12 sierpnia 1984 roku.
- Reprezentacje wystawiło 140 narodowych komitetów olimpijskich.
- Rozegrano 221 konkurencji w 21 dyscyplinach.
- W igrzyskach wzięło udział 6797 sportowców, 5230 mężczyzn i 1567 kobiet.
- Igrzyska otworzył prezydent Ronald Reagan.
- Przyrzeczenie składał lekkoatleta Ed Moses.
- Znicz zapalił Rafer Johnson.
- Były to już drugie Igrzyska Olimpijskie w Los Angeles (pierwsze – rok 1932).
- Główną areną igrzysk był stadion Los Angeles Memorial Coliseum, na którym odbywały się również zawody w 1932.
- Po raz pierwszy organizacja takiej imprezy została powierzona prywatnej spółce. Na czele Komitetu Organizacyjnego Igrzysk stanął Peter Ueberroth, właściciel firmy turystycznej. Niektóre obiekty sportowe wybudowały firmy sponsorujące igrzyska, np. McDonald’s wybudował zespół basenów.
- Jedynymi państwami komunistycznymi, które nie zbojkotowały Igrzysk były Chiny, Ludowa Republika Konga, Jugosławia i Rumunia.
- Największą indywidualnością igrzysk w Los Angeles był Amerykanin Carl Lewis, który w imponującym stylu zdobył cztery złote medale za biegi na 100, 200, 4x100 m oraz w skoku w dal. Powtórzył legendarny wyczyn Jessie Owensa z roku 1936.
- Obliczono, że wszystkie cztery zwycięstwa, licząc biegi eliminacyjne i finałowe oraz skoki, zajęły Lewisowi... 146 sekund.
- Przez pewien czas stary stadion Coliseum, pamiętający jeszcze igrzyska z roku 1932, sprawozdawcy sportowi przemianowali na "Lewiseum".
- Ilością medali zdobytych na tych igrzyskach Lewisa przebiła tylko rumuńska gimnastyczka Ecaterina Szabo, która oprócz czterech złotych, zdobyła jeden srebrny. Bardzo gorąco ją oklaskiwano, podobnie zresztą jak wszystkich sportowców Rumunii, jako tych, którzy "odważyli się zbojkotować bojkot".
- Wielka bohaterka igrzysk była marokańska biegaczka Nawal El Moutawakel. Zwycięstwem w biegu na 400 m ppł wywalczyła nie tylko pierwszy zdobyty przez kobietę, ale pierwszy w ogóle złoty medal dla swego kraju. Maroko, kraj do tej pory niezbyt gorąco przeżywający olimpijskie boje, doznał gwałtownej przemiany. Na ulicach Casablanki świętowano przez dwie doby bez przerwy.
- W pamięci kibiców pozostała też wspaniała sportowa batalia dwu 10-boistów, Brytyjczyka Daley Thompsona i Niemca Juergena Hingsen. Wygrał Thompson, powtarzając tym samym swój sukces z Moskwy.
- Na skoczni wzwyż triumfowała Ulrike Meyfarth. Niemka w roku 1972, jako 16-latka wygrała tę konkurencję w Monachium i była najmłodszą złotą medalistką. Teraz została najstarszą.
- Jedno, ciekawe wydarzenie miało miejsce na Stadionie Coliseum. Kończąca maraton Szwajcarka Gabriele Andersen-Scheiss zasłabła na bieżni, lekarze, po stwierdzeniu, że oddycha, powstrzymali się przed udzielaniem jej pomocy, by nie narazić biegaczki na dyskwalifikację. Pokonanie ostatnich 400 m maratonu zajęło 39-letniej Gabrieli 5 minut.44 sekundy, ale dotarła do mety. Ze szpitala, gdzie zaraz ja zawieziono, wyszła w dwie godziny później.
- Igrzyska przyniosły organizatorom 150 mln dolarów zysku, podporządkowane w coraz większym stopniu telewizji i firmom współfinansującym, coraz bardziej się komercjalizowały.
- W klasyfikacji medalowej igrzysk zwyciężyli Amerykanie 174 medale (83 złote, 61 srebrnych, 30 brązowych), przed Rumunią 53 medale (20 złotych, 16 srebrnych, 17 brązowych) i Niemcami 59 medali (17 złotych, 19 srebrnych, 23 brązowe).
*************************************************************************************************************************************************
- Zawody „Przyjaźń 1984” zostały wymyślone przez partyjnych dygnitarzy KPZR (Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego), wyłącznie dla państw socjalistycznych, jako rekompensata za wymuszony bojkot XXIII Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles (USA).
- Zawody rozgrywane były w 9 państwach bloku wschodniego: ZSRR, Kubie, Polsce, Bułgarii, Czechosłowacji, Korei Północnej (KRLD), Mongolii, NRD i na Węgrzech.
- Termin rozgrywania zawodów wybrano tak, by nie kolidowały ze zmaganiami olimpijczyków. Tym samym umożliwiono start również reprezentantom krajów (np. Rumunia), które nie bojkotowały Igrzysk w Los Angeles.
- Ogółem w zawodach udział wzięło 2300 sportowców z 50 państw. Mottem zawodów było hasło: "Sport, Przyjaźń, Pokój".
- Ceremonia otwarcia odbyła się na moskiewskim stadionie ¨Łużniki, podobnie jak to miało miejsce podczas Igrzysk w 1980.
- Ogólny poziom wszystkich zawodów był bardzo wysoki, a wyniki uzyskiwane w niektórych konkurencjach okazały się lepsze niż te z medalowych pozycji w igrzyskach w Los Angeles.
- Podczas zawodów „Przyjaźń 1984” sportowcy pobili łącznie 48 rekordów świata (z czego aż 22 sportowcy radzieccy) - w kolarstwie, lekkoatletyce, pływaniu i podnoszeniu ciężarów, podczas gdy na Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles tylko... 11 !
- „Polskie medale” podczas Zawodów Przyjaźni - złote: Jan Lipczyński, jeździectwo - WKKW indywidualnie; Jan Lipczyński, Mirosław Szłapka, Adam Prokulewicz, Bogusław Jarecki, jeździectwo - WKKW drużynowo; Andrzej Dziemianiuk, judo - waga 60 kg; Zbigniew Bielawski, waga 95 kg; lekkoatletyka - Ryszard Ostrowski 800 m; Bogusław Mamiński 3000 m przeszkodami; szermierka - Robert Felisiak, Leszek Swornowski, Ludomir Chronowski, Mariusz Strzałka, Wojciech Mróz - drużyna szpadzistów; medale srebrne – boks: Zbigniew Raubo waga 51 kg; Henryk Petrich waga 75 kg; hokej na trawie kobiet: Małgorzata Helińska, Małgorzata Kępińska, Grażyna Kuczka, Jolanta Błędowska, Alicja Dziuk, Dorota Dziuk, Halina Jodłowska, Małgorzata Lipska, Lucyna Matuszna, Aldona Murańska, Ewa Olesińska, Bogumiła Pajor, Dorota Witos, Małgorzata Włosek, Zuzanna Zawilska, Lidia Zgajewska: hokej na trawie mężczyzn: Zygfryd Józefiak, Zbigniew Kulpa, Leszek Andrzejczak, Leszek Bąska, Leszek Henzler, Wojciech Klatt, Marian Kubisiak, Sławomir Łukaszewski, Wacław Łukaszewski, Jacek Merlinger, Jerzy Mirosław, Andrzej Myśliwiec, Karol Podżorski, Zbigniew Rachwalski, Jan Rygol, Jerzy Wybieralski; jeździectwo - ujeżdżenie drużynowo: Elżbieta Morciniec, Bogusław Misztal, Andrzej Sałacki, , Mirosław Szłapka, jeździectwo - WKKW indywidualnie - Witold Terechowicz; kajakarstwo, K–1 1000 m Janusz Wegner, Witold Terechowicz – kajakarstwo K–2 500 m; Daniel Wełna, Kazimierz Krzyżański, Janusz Wegner, Grzegorz Krawców – kajakarstwo K–4 1000 m; Ireneusz Jagodziński - strzelectwo, karabinek małokalibrowy, 3 postawy; Krzysztof Kucharczyk -strzelectwo, pistolet sylwetkowy; wioślarstwo - Sławomir Cieślakowski, Mirosław Szymanowski, Marek Bałdyga, Mirosław Mruk -czwórka podwójna mężczyzn; Andrzej Supron zapasy styl klasyczny - waga 74 kg; Władysław Stecyk - zapasy styl wolny - waga 52 kg; Adam Sandurski - zapasy styl wolny - waga +100 kg; Jacek Sobkowiak - żeglarstwo, klasa Finn; Krzysztof Zawalski, Ireneusz Butowski - żeglarstwo, klasa Tornado; medale brązowe: Janusz Starzyk - boks - waga 48 kg; Andrzej Zdzieszyński - gimnastyka, skok; Janusz Bobik, Wiesław Hartman, Jan Kowalczyk, Rudolf Mrugała – jeździectwo skoki – Puchar Narodów; Wiesław Błach - judo - waga 71 kg; Andrzej Sądej - judo - waga 78 kg; Krzysztof Kurczyna - judo - waga 86 kg; Krzysztof Szabat - judo, waga + 95 kg; Wojciech Reszko - judo, open; Jan Pinczura, kajakarstwo C–1 500 m; Marek Łbik, Marek Dopierała, kajakarstwo C–2 1000 m; Andrzej Mierzejewski - kolarstwo szosowe, wyścig indywidualny; Ryszard Dawidowicz - kolarstwo torowe, 4000 m na dochodzenie; Lucyna Kałek - lekkoatletyka, 100 m ppł, 12.61; Krzysztof Zwoliński, Marian Woronin, Czesław Prądzyński, Arkadiusz Janiak - lekkoatletyka, sztafeta 4 × 100 m; Dariusz Zielke - lekkoatletyka, skok wzwyż; Andrzej Szymczak, Andrzej Kącki, Andrzej Mientus, Daniel Waszkiewicz, Bogdan Wenta, Zbigniew Urbanowicz, Zbigniew Plechoć, Zbigniew Gawlik, Jerzy Garpiel, Grzegorz Kosma, Marek Pazdur, Lesław Dziuba, Andrzej Tłuczyński, Zbigniew Tłuczyński, Ryszard Antczak, Henryk Mrowiec - drużyna piłkarzy ręcznych; Marek Seweryn - podnoszenie ciężarów, waga 67,5 kg; Andrzej Piotrowski - podnoszenie ciężarów, waga 90 kg; Robert Skolimowski - podnoszenie ciężarów, waga + 110 kg; Wojciech Drzyzga, Wacław Golec, Ryszard Jurek, Marian Kardas, Waldemar Kasprzak, Ireneusz Kłos, Andrzej Martyniuk, Włodzimierz Nalazek, Jerzy Pawełek, Jacek Rychlicki, Krzysztof Stefanowicz, Zbigniew Zieliński - drużyna siatkarzy; Bogusław Zych - szermierka, floret indywidualnie; Bogusław Zych, Marian Sypniewski, Adam Robak, Piotr Kiełpikowski, Waldemar Ciesielczyk - szermierka, drużyna florecistów; Jacek Bierkowski, Tadeusz Piguła, Dariusz Wódke, Janusz Olech, Andrzej Kostrzewa - szermierka, drużyna szablistów; Robert Felisiak - szermierka, szpada indywidualnie; Andrzej Komosiński - strzelectwo, karabinek małokalibrowy leżąc; Julita Macur - strzelectwo, pistolet pneumatyczny; Kajetan Broniewski, Andrzej Krzepiński - wioślarstwo, dwójka podwójna; Roman Kierpacz - zapasy styl klasyczny, waga 52 kg; Piotr Michalik - zapasy styl klasyczny, waga 57 kg; Jerzy Kopański - zapasy styl klasyczny, waga 68 kg; Roman Wrocławski - zapasy styl klasyczny, waga 100 kg; Jan Falandys - zapasy styl wolny, waga 48 kg; Jan Górski - zapasy styl wolny, waga 90 kg; Grzegorz Myszkowski - żeglarstwo.
P.S. Korzystałem ze źródeł Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, Polskiego Komitetu Olimpijskiego oraz Biuletynu Informacyjnego PZPC
Oprac. MareK
Fot. Jan Rozmarynowski
