TAMTE DNI, TAMTE WYDARZENIA! MOSKWA 1980. CIĘŻAROWE MIEJSCA W CZOŁÓWCE I TRZY MEDALE.
38 dni pozostało od 18 czerwca 2024 do rozpoczęcia Igrzysk XXXIII Olimpiady w Paryżu! W naszym olimpijskim cyklu wspomnień – przypominamy starty biało-czerwonych w igrzyskach 1980! Na Igrzyska XXII Olimpiady w Moskwie rekordowo wyglądał skład ekipy ciężarowców – aż 10 sztangistów. Wszyscy ukończyli zawody na punktowanych miejscach, trzech stanęło na podium.
Historie występów polskich sztangistów na olimpijskich pomostach opisywaliśmy na stronach www.pzpc.pl ładne kilka lat temu. Teraz w odświeżonej formie, „w pigułce”, przypominamy ponownie tamte dni i tamte wydarzenia! Po debiucie polskich ciężarowców w roku 1952 podczas Igrzysk XV Olimpiady w Helsinkach (1952), występach w Melbourne (1956), Rzymie (1960), Tokio (1964), Meksyku (1968), Monachium (1972), Montrealu (1976), dziś Moskwa (1980)
W kolejce czeka Los Angeles (1984), Seul (1988), Barcelona (1992), Atlanta (1996), Sydney (2000), Ateny (2004), Pekin (2008), Londyn (2012), Rio de Janeiro (2016) i Tokio (2020/2021).
Na Igrzyska XXII Olimpiady (1980) w Moskwie reprezentacja Polski liczyła aż 321 osób, rekordowo jeśli chodzi o liczbę zawodników, wyglądał skład ekipy ciężarowców – 10 sztangistów. Wszyscy ukończyli zawody na punktowanych miejscach, trzech stanęło na podium (3. miejsca). Świat nie miał wtedy głowy do olimpijskiego świętowania. Zwłaszcza w Moskwie!
W roku 1980 roku w ruchu olimpijskim swoje piętno odcisnęła polityka. Na świecie na nowo wzniecano hasła „zimnej wojny”, a na dobre utrwalił się podział miedzy Wschodem i Zachodem. Pod koniec 1979 roku wojska Związku Radzieckiego z „bratnią pomocą” najechały na Afganistan, w Polsce rodził się ruch „Solidarności”, a w miesiącach letnich rozpoczęła się fala strajków. Ani świat, ani Europa, ani nasz kraj nie miał wtedy głowy do świętowania w duchu olimpijskim. Zwłaszcza w Moskwie! XXII Letnie odbyły się w stolicy ZSRR w dniach 19 lipca–3 sierpnia 1980. Do Moskwy pojechała najliczniejsza w historii, jeśli chodzi o olimpijskie występy, reprezentacja polskich ciężarowców. Szefem ekipy i członkiem jury był Janusz Przedpełski, sędzią – Jan Janiszewski, pierwszym trenerem - Klemens Roguski, asystentem - Jan Bochenek, trzecim trenerem - Norbert Ozimek, lekarzem Michał Firsowicz, masażystą - Andrzej Sobieraj. Skład drużyny Polski – kat. 52 kg Stefan Leletko (Odra Opole), kat. 56 kg – Tadeusz Dembończyk (Śląsk Tarnowskie Góry), kat. 60 kg Antoni Pawlak (Orzeł Łódź), kat. 60 kg Marek Seweryn (HKS Szopienice), kat. 76,5 kg Zbigniew Kaczmarek (Górnik Siemianowice), kat. 82,5 kg Paweł Rabczewski (Mazovia Ciechanów), kat. 82,5 kg Jan Lisowski (Zjednoczenie Olsztyn), kat. 90 kg Witold Walo (Okęcie Warszawa), kat. +110 kg Robert Skolimowski (Legia Warszawa), kat. + 110 kg Tadeusz Rutkowski (Odra Opole).
W kat. 52 kg Stefan Leletko zajął 5. miejsce 240 kg (105 kg + 135 kg), brązowy medal – pierwszy dla Polaków na moskiewskim pomoście wywalczył w kat. 56 kg Tadeusz Dembończyk 265 kg (120 kg + 145 kg), w kat. 60 kg Antoni Pawlak zatarł niekorzystne wrażenie po występie cztery lata wcześniej w Montrealu (nie ukończył dwuboju) i w Moskwie „wylądował” na miejscu czwartym – 275 kg (120 kg + 155 kg). Jedno miejsce przed nim, a więc z brązowym medalem, ukończył dwubój Marek Seweryn – 282,5 kg (127,5 kg + 155 kg), Zbigniew Kaczmarek był szósty w kat. 67,5 kg – 317,5 kg (140 kg + 177,5 kg), podobnie Paweł Rabczewski w kat. 82,5 kg – 350 kg (155 kg + 195 kg), o podium „otarł” się Jan Lisowski, który ostatecznie był czwarty – w kat. 82,5 kg – 355 kg (150 kg + 205 kg), Witolda Walo sklasyfikowano na pozycji piątej w wadze 90 kg – 360 kg (160 kg + 200 kg). Na koniec dwójka najcięższych – Robert Skolimowski kończy rywalizacje na miejscu siódmym – 385 kg (175 kg + 210 kg), a Tadeusz Rutkowski zdobywa swój drugi brązowy medal olimpijski – 407,5 kg (180 kg + 227,5 kg). Przez wiele lat – ze względu na absencje wielu krajów – osiągnięcia naszych reprezentantów, w tym ciężarowców, były troszkę deprecjonowane. Po latach wydaje się to nieuzasadnione.
- Podczas XXII Letnich Igrzysk Olimpijskich w Moskwie swoje reprezentacje wystawiło 81 narodowych komitetów olimpijskich.
- Rozegrano 203 konkurencje w 21 dyscyplinach.
- W Igrzyskach udział wzięło 5283 sportowców, 4093 mężczyzn i 1124 kobiety.
- Przyrzeczenie złożył gimnastyk Nikołaj Andrianow.
- Znicz zapalił koszykarz Sergiej Biełow.
- Igrzyska otworzył sekretarz generalny Leonid Breżniew.
- Na czas igrzysk moskiewskie sklepy pełne zachodnich towarów i produktów, których mieszkańcom Moskwy nie wolno było kupować.
- Aż 63 kraje zbojkotowały igrzyska w Moskwie, przyczyną był najazd Armii Radzieckiej na Afganistan. Ze startu zrezygnowali m.in. Amerykanie, Niemcy z RFN, Kanada, Kenia, Norwegia, nie były obecne także Chiny od dawna nie uczestniczące w olimpijskich spotkaniach. - Bardzo nie podobało się to gospodarzom, którzy specjalnie z okazji igrzysk zbudowali kompleks nowoczesnych obiektów sportowych. Na wszystko wydali równowartość 9 mld dolarów.
- 16 narodowych komitetów olimpijskich wystąpiło pod białą flagą z pięcioma kółkami, bez prawa używania emblematów narodowych. W ten sposób biegali w Moskwie m.in. najlepsi na świecie średniodystansowcy brytyjscy Sebastian Coe i Steve Ovett.
- W tym czasie obaj niepodzielnie panowali na średnich dystansach - Steve Ovett na 1500 metrów i Sebastian Coe na 800 metrów. Byli faworytami w tych konkurencjach, tyle, że…. Ovett zwyciężył w biegu na 800 metrów, a Coe na 1500 metrów.
- Bojkot oznaczał, że nie doszło w Moskwie do wielu pojedynków, mimo to poziom był bardzo wysoki, gdyż w czasie igrzysk pobito łącznie 36 rekordów świata.
- Główną postacią tych igrzysk był gimnastyk, bohater miejscowych kibiców, Aleksandr Ditiatin, który zdobył osiem medali, w tym trzy złote, cztery srebrne i jeden brązowy. Warto tu wspomnieć, że sędziowie wielokrotnie przyznawali mu noty najwyższe, czyli „10”.
- Najwięcej medali, oprócz wspomnianego Ditiatina, zdobyły pływaczki NRD - Caren Metschuck (trzy złote medale i jeden srebrny), Barbara Krause (trzy złote medale) oraz Rica Reinisch (trzy złote medale), a także gospodarze - gimnastykNikołaj Andrianow, kajakarz Władimir Parfienowicz oraz pływak Władimir Salnikow (wszyscyzdobyli po trzy złote medale).
- Jedną z bardziej frapujących konkurencji był konkurs skoku o tyczce. Wygrał Władysław Kozakiewicz, a miejsce drugie zajął Tadeusz Ślusarski. Mimo nieprzychylnego nastawienia publiczności oraz najzwyklejszych oszustw (otwieranie i zamykanie wrót stadionu, które powodowało zmianę kierunku wiatru) Polacy pokonali faworyta gospodarzy i partyjnych sekretarzy - Konstantina Wołkowa.
- Kozakiewicz po wykonaniu zwycięskiego skoku pokazał publiczności słynny gest, który został nazwany jego nazwiskiem. Po tym wydarzeniu ambasador ZSRR w Polsce, Borys Aristow, zażądał, aby sportowcowi odebrać medal.
- Wielu emocji dostarczył także konkurs skoku wzwyż, w którym udział wziął Jacek Wszoła. Zdobywca złotego medalu sprzed czterech lat zajął tym razem drugie miejsce, przegrywając tylko z reprezentantem NRD Gerdem Wessigiem.
- Emocje mieliśmy w biegu na 3000 metrów z przeszkodami, w którym udział Bronisław Malinowski niemal przez cały czas gonił Tanzańczyka Filberta Bayi. Ten w połowie dystansu przyśpieszył i uzyskał znaczną przewagę nad Polakiem, ponad siedemdziesiąt pięć metrów. Malinowski nie załamał się i nie zmieniając swego tempa, dogonił rywala i jako pierwszy minął metę.
- W biegu maratońskim zwyciężył zawodnik NRD, Waldemar Cierpinski, który bronił tytułu z Montrealu, lecz w ciągu czterech lat rzadko brał udział w imprezach sportowych. Dzięki starannemu przygotowaniu ponownie stanął na najwyższym stopniu podium.
- W jeździeckim konkursie skoków triumfował Jan Kowalczyk, który był już jednym z faworytów w Meksyku 1968. Wraz z kolegami (Janusz Bobik, Wiesław Hartman, Marian Kozicki) wywalczył też srebrny medal w drużynowym konkursie skoków.
- Bohaterem ringu był Kubańczyk Teófilo Stevenson, który trzeci raz z rzędu zdobył złoty medal w wadze ciężkiej.
- W olimpijskim basenie królował Rosjanin Władimir Salnikow, który został mistrzem olimpijskim na dystansie 400 metrów stylem dowolnym, w sztafecie cztery razy 200 metrów, a także na dystansie 1500 metrów. Jako pierwszy przepłynął ten odcinek w czasie krótszym niż 15 minut.
- Po raz pierwszy w Moskwie rozegrano turniej hokeja na trawie drużyn kobiecych. Wystąpiło w nim sześć zespołów – Austria, Czechosłowacja, Indie, Polska, Zimbabwe oraz Związek Radziecki. Wygrały zawodniczki z Afryki, które pokonały w finale reprezentantki Czechosłowacji. Polki były debiutantkami, nie zdobyły punktu oraz bramki, tracąc przy tym aż osiemnaście goli. W turnieju męskim Polacy zajęli czwarte miejsce.
- Polska reprezentacja liczyła 321 osób i zdobyła łącznie 32 medale, w tym 3 złote, 14 srebrnych i 15 brązowych. Wynik ten zapewnił dziesiąte miejsce w klasyfikacji medalowej. Pierwsze miejsce zajęli reprezentanci ZSRR 195 medali (80 złotych, 69 srebrnych, 46 brązowych), drugie – NRD 126 (47, 37, 42), a trzecie – Bułgarii 41 (8, 16, 17)… 10. Polska 32 (3,14,15).
- "Polskie medale" w igrzyskach w Moskwie - złote: Jan Kowalczyk (koń Artemor) – jeździectwo, konkurs skoków indywidualnie, Władysław Kozakiewicz – skok o tyczce, Bronisław Malinowski – bieg na 3000 m z przeszkodami, srebrne medale: Roman Bierła – zapasy w stylu klasycznym, waga ciężka, Jan Dołgowicz – zapasy w stylu klasycznym, waga średnia, Urszula Kielan – skok wzwyż, Czesław Lang – kolarstwo szosowe, wyścig indywidualny, Józef Lipień – zapasy w stylu klasycznym, waga kogucia, Paweł Skrzecz – boks, waga półciężka, Władysław Stecyk – zapasy w stylu wolnym, waga musza, Andrzej Supron – zapasy w stylu klasycznym, waga lekka, Tadeusz Ślusarski – skok o tyczce, Jacek Wszoła – skok wzwyż, Małgorzata Dłużewska, Czesława Kościańska – wioślarstwo, dwójka bez sternika, Janusz Bobik (koń Szampan), Wiesław Hartman (koń Norton), Jan Kowalczyk (koń Artemor), Marian Kozicki (koń Bremen) – jeździectwo, konkurs skoków drużynowo, Leszek Dunecki, Zenon Licznerski, Marian Woronin, Krzysztof Zwoliński – sztafeta 4 x 100 m, Ludomir Chronowski, Piotr Jabłkowski, Andrzej Lis, Mariusz Strzałka, Leszek Swornowski – szermierka, szpada drużynowo; brązowe medale: Kazimierz Adach – boks, waga lekka, Aleksander Cichoń – zapasy w stylu wolnym, waga półciężka, Agnieszka Czopek – pływanie, 400 m stylem zmiennym, Tadeusz Dembończyk – podnoszenie ciężarów, waga kogucia, Krzysztof Kosedowski – boks, waga piórkowa, Lucyna Langer – bieg na 100 m przez płotki, Janusz Pawłowski – judo, waga piórkowa, Tadeusz Rutkowski – podnoszenie ciężarów, waga superciężka, Jerzy Rybicki – boks, waga średnia, Adam Sandurski – zapasy w stylu wolnym, waga superciężka, Marek Seweryn – podnoszenie ciężarów, waga piórkowa, Kazimierz Szczerba – boks, waga półśrednia, Barbara Wysoczańska – szermierka, floret indywidualnie, Lech Koziejowski, Adam Robak, Marian Sypniewski, Bogusław Zych – szermierka, floret drużynowo, Grzegorz Nowak, Ryszard Stadniuk, Grzegorz Stellak, Adam Tomasiak, Ryszard Kubiak (sternik) – wioślarstwo, czwórka ze sternikiem.
P.S. Korzystałem ze źródeł Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, Polskiego Komitetu Olimpijskiego oraz Biuletynu Informacyjnego PZPC
Oprac. MareK