TAMTE DNI, TAMTE WYDARZENIA. TOKIO 1964 – 4 MEDALE NA POMOŚCIE! WIELKI MISTRZ WALDEMAR!
95 dni pozostało od 22 kwietnia 2024 do rozpoczęcia Igrzysk XXXIII Olimpiady w Paryżu! Dziś pozostały nam nadzieje na występ w stolica Francji! Nie to co kiedyś! W połowie lat sześćdziesiątych XX wieku polskie ciężary na dobre ugruntowały sobie pozycję wśród największych potęg w tej dyscyplinie. Potwierdzeniem okazały się Igrzyska XVIII Olimpiady w Tokio i cztery medale olimpijskie oraz wielki triumf Waldemara Baszanowskiego!
O igrzyskach pisaliśmy już na stronie www.pzpc.pl ładne kilka lat temu. Teraz w odświeżonej formie, „w pigułce”, przypominamy ponownie tamte dni i tamte wydarzenia! Po debiucie polskich ciężarowców w roku 1952 podczas Igrzysk XV Olimpiady w Helsinkach (1952), występach w Melbourne (1956) i Rzymie (1960). Dziś o tym, co działo się w Tokio (1964), następny będzie - Meksyk (1968), Monachium (1972), Montreal (1976), Moskwa (1980), Los Angeles (1984), Seul (1988), Barcelona (1992), Atlanta (1996), Sydney (2000), Ateny (2004), Pekin (2008), Londyn (2012), Rio de Janeiro (2016) i Tokio (2020/2021).
W połowie lat sześćdziesiątych XX wieku polskie ciężary na dobre ugruntowały sobie pozycję wśród największych potęg w tej dyscyplinie. Szeroka grupa naszych ciężarowców przebojem wdarła się do światowej elity. Potwierdzeniem okazały się Igrzyska XVIII Olimpiady w Tokio. Cztery medale olimpijskie, wielki triumf Waldemara Baszanowskiego – to nasz dorobek na tokijskim pomoście! Pod kierownictwem nieodżałowanego Janusza Przedpełskiego, prezesa PZPC, do Tokio na Igrzyska XVIII Olimpiady (10-24 października 1964) udała się siedmioosobowa reprezentacja polskich ciężarowców – kat. 56 kg Henryk Trębicki (LKS Ostrów Maz.), kat. 60 kg Rudolf Kozłowski (Górnik Zabrze), kat. 60 kg Mieczysław Nowak (Śląsk Wrocław), kat. 67,5 kg Marian Zieliński (Legia Warszawa), kat. 67,5 kg Waldemar Baszanowski (AZS AWF Warszawa), kat. 82,5 kg Jerzy Kaczkowski (Legia Warszawa), kat. 90 kg Ireneusz Paliński (LZS Ciechanów). Pierwszym trenerem był Klemens Roguski, pomagał mu Czesław Białas, lekarzem ekipy był Michał Firsowicz. Olimpijski turniej sędziował, obok Janusza Przedpełskiego, także Jan Witucki. Polacy na olimpijskim pomoście w Tokio spisali się wyśmienicie – wywalczyli cztery medale – jeden złoty i trzy brązowe. Dodatkowo były dwa były miejsca czwarte i jedna pozycja siódma! Znakomity występ!
- W Tokio swój pierwszy zloty medal olimpijski wywalczył doskonale znany już na arenie międzynarodowej Waldemar Baszanowski. Zaliczył fenomenalny występ - w trójboju uzyskał 432,5 kg (132,5 kg wyciskanie + 135 kg rwanie + 165 kg podrzut). Po tym występie okrzyknięto pana Waldemara „Sztangistą na miarę 20. wieku”!
- W swoim trzecim olimpijskim starcie drugi medal wywalczył Marian Zieliński – w kat. 67,5 kg (tej samej, w której wygrał Baszanowski) – 420 kg (140 kg + 120 kg + 160 kg). Na trzecim stopniu stanęli w Tokio także – w kat. 60 kg Mieczysław Nowak – 377,5 kg (112,5 kg + 115 kg + 150 kg) i w kat. 90 kg Ireneusz Paliński (drugie olimpijskie trofeum tego zawodnika, po złocie w Rzymie w 1960 roku) – 467,5 kg (150 kg + 135 kg + 182,5 kg). Tuż za podium (4. pozycje) turniej ukończyli – w kat. 56 kg Henryk Trębicki – 342,5 kg (105 kg + 102,5 kg + 135 kg) i Jerzy Kaczkowski – 457,5 kg (145 kg + 135 kg + 177,5 kg), na miejscu siódmym sklasyfikowany został w kat. 60 kg Rudolf Kozłowski – 357,5 kg (110 kg + 107,5 kg + 140 kg).
Rozpoczął się piękny czas w polskich ciężarach!
- Reprezentacje wystawiły 93 narodowe komitety olimpijskie.
- Rozegrano 163 konkurencje w 21 dyscyplinach.
- W igrzyskach wzięło udział 5140 sportowców, 4457 mężczyzn i 683 kobiety.
- Igrzyska otworzył cesarz Hirochito.
- Znicz zapalił Yoshinori Sakai, lekkoatleta.
- Przyrzeczenie składał Takashi Ono, gimnastyk.
- To był debiut igrzysk olimpijskich na kontynencie azjatyckim.
- Stadion olimpijski w Tokio mógł pomieścić ponad 57 tysięcy widzów. Został otwarty w marcu 1958 roku. W 2015 roku został zburzony, a w jego miejscu powstanie obiekt, na którym odbędą się igrzyska olimpijskie w 2020 roku.
- Igrzyska w Tokio przeszły do historii jako perfekcyjnie zorganizowane i przeprowadzone.
- Dzięki tym igrzyskom Japonia zerwała z opinią kraju imperialnego, militarnego i zrujnowanego po przegranej wojnie.
- Wypromowała się na międzynarodowej arenie jako kraj nowoczesny i atrakcyjny do zagranicznych inwestycji.
- Przygotowania do igrzysk poprzedzone były modernizacją kraju co przejawiało się m.in. budową nowych obiektów sportowych, rozbudową tokijskiego metra i uruchomieniem „Shinkansenu - pierwszej na świecie superszybkiej kolei.
- Po raz pierwszy podczas tych igrzysk świat stał się „globalną wioską”, bowiem transmisje telewizyjne za pośrednictwem satelity docierały do ponad 600 milionów mieszkańców kuli ziemskiej.
- Były to także pierwsze na świecie igrzyska transmitowane w telewizji w kolorze.
- Dwie dyscypliny – siatkówka męska i żeńska oraz judo w programie letnich igrzysk znalazły się po raz pierwszy.
- W turnieju siatkówki świetnie spisały się reprezentantki Polski, które zajęły trzecie miejsce, a sukces swój powtórzyły cztery lata później w Meksyku.
- Lekkoatletyka poszerzona została o dwie nowe konkurencje - pięciobój lekkoatletyczny (późniejszy siedmiobój) oraz bieg na 400 metrów (obie wśród kobiet).
- Igrzyska olimpijskie w Tokio były rekordowe pod względem osiągniętych wyników – pobito 37 rekordów świata i 77 rekordów olimpijskich.
- Dramat gospodarzy – wielki faworyt kategorii open w judo Japończyk Akio Kaminaga przegrał pojedynek o złoto z potężnym Holendrem Antonem Geesinkiem. Japończycy na trybunach płakali, mówi się też o wielu próbach samobójczych obywateli Kraju Kwitnącej Wiśni po przegranej Kaminagi.
- Geesink został bohaterem narodowym Holandii, a w Utrechcie, skąd pochodzi, postawiono mu pomnik. Jako jeden z trzech Europejczyków dostąpił zaszczytu nadania stopnia 10 dan.
- Bohater z igrzysk w Rzymie (1960) w maratonie – Etiopski żołnierz Bikila Abebe, triumfator z Rzymu wygrywa mityczny dystans 42 km 195 metrów po raz drugi! Tym razem Abebe biegł już w butach.
- Reprezentantka ZSRR, z narodowości Ukrainka Larysa Łatynina, w Tokio urzekła gimnastyczną publiczność. Zdobyła po dwa medale każdego koloru (sumie na olimpijskich arenach aż 18, w tym 9 złotych, 5 srebrnych i4 brązowe).
- Trzy złote krążki i jeden brązowy wywalczyła w zawodach w gimnastyce zawodniczka Czechosłowacji Vera Caslavska.
- Cztery złote medale w olimpijskim basenie wywalczył amerykański pływak Don Schollander, a trzy - Australijka Dawn Fraser.
- Z jej pobytem w Tokio wiąże się tragikomiczne zdarzenie. Trzykrotna złota medalistka wpadła na szalony pomysł, by na pamiątkę zabrać flagę olimpijską wiszącą... w pałacu cesarskim. Fraser złapano i postawiono przed cesarzem, który jej ten wybryk wybaczył. Nie darowała za to jej rodzima federacja, która pływaczkę zdyskwalifikowała na10 lat.
- Radziecki wioślarz Wiaczesław Iwanow, po raz trzeci z rzędu w kolejnych igrzyskach olimpijskich, wygrał wyścig skiffistów (jedynka).
- Węgier Deszo Gyarmati, uznany za najlepszego waterpolistę w historii, w Tokio sięgnął po piąty (trzeci złoty) medal na piątych igrzyskach.
- Amerykanin Al Oerter wygrał konkurs rzutu dyskiem po raz trzeci w igrzyskach olimpijskich.
- W wadze ciężkiej turnieju pięściarskiego triumfował Joe Frazier, późniejszy mistrz świata zawodowców.
- Jednak zawody olimpijskie w ringu w Tokio należały do Polaków! Trzech naszych pięściarzy, jeden po drugim, triumfowało w finałach pokonując zawodników radzieckich - Józef Grudzień, Jerzy Kulej i Marian Kasprzyk. W sumie polscy bokserzy zdobyli w Tokio 7 medali!
- Na wielką gwiazdę światowej lekkoatletyki i kobiecego sportu wyrosła w Tokio polska sprinterka Irena Kirszenstein (później Szewińska). Niespełna 18-latnia nasza zawodniczka zrobiła furorę. Wywalczyła złoty medal w sztafecie 4 x 100 metrów, oraz dwa medale srebrne – w biegu na 200 m i w skoku w dal.
- W klasyfikacji medalowej reprezentacja Polski znalazła się wśród sportowych potęg świata. Zajęliśmy siódme miejsce! Wygrali Amerykanie 90 medali (36 złotych, 26 srebrnych, 28 brązowych), wyprzedzając wyprzedzili ZSRR 96 medali(30, 31, 35)... 7. Polska 23 medale (7, 6, 10).
- „Polskie medale”w Tokio - złote medale: Waldemar Baszanowski – podnoszenie ciężarów, waga lekka; Egon Franke – szermierka, floret indywidualnie; Józef Grudzień – boks, waga lekka; Marian Kasprzyk – boks, waga półśrednia; Jerzy Kulej – boks, waga lekkopółśrednia; Józef Szmidt – trójskok; Teresa Ciepły, Halina Górecka, Irena Kirszenstein, Ewa Kłobukowska – sztafeta 4 x 100 m; medale srebrne: Teresa Ciepły – bieg na 80 m przez płotki; Irena Kirszenstein – bieg na 200 m; Irena Kirszenstein – skok w dal; Artur Olech – boks, waga muszą; Marian Dudziak, Marian Foik, Wiesław Maniak, Andrzej Zieliński – sztafeta 4 x 100 m; Egon Franke, Ryszard Parulski, Janusz Różycki, Zbigniew Skrudlik, Witold Woyda – szermierka, floret drużynowo; medale brązowe; Andrzej Badeński – bieg na 400 m; Józef Grzesiak – boks, waga lekkośrednia; Ewa Kłobukowska – bieg na 100 m; Mieczysław Nowak – podnoszenie ciężarów, waga piórkowa; Ireneusz Paliński – podnoszenie ciężarów, waga lekkociężka; Zbigniew Pietrzykowski – boks, waga półciężka; Tadeusz Walasek – boks, waga średnia; Marian Zieliński – podnoszenie ciężarów, waga lekka; Emil Ochyra, Jerzy Pawłowski, Andrzej Piątkowski, Wojciech Zabłocki, Ryszard Zub – szermierka, szabla drużynowo; Krystyna Czajkowska, Maria Golimowska, Krystyna Jakubowska, Danuta Kordaczuk, Krystyna Krupa, Józefa Ledwig, Jadwiga Marko, Jadwiga Rutkowska, Zofia Szcześniewska, Maria Śliwka – siatkówka.
Fot. Jan Rozmarynowski
P.S. Korzystałem ze źródeł Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, Polskiego Komitetu Olimpijskiego oraz Biuletynu Informacyjnego PZPC
MareK Kaczmarczyk, Fot. Jan Rozmarynowski
