11 listopada - Święto Niepodległości
11 listopada, to data ważna dla wszystkich Polaków. Tego dnia Nasza Ojczyzna odzyskała niepodległość po 123 latach zaborów. Dla upamiętnienia tego wydarzenia wywieszamy flagi państwowe, organizowane są parady, marsze, koncerty patriotyczne, a także imprezy sportowe jak Bieg Niepodległości.
Warto wiedzieć:
- Polska odzyskała niepodległość po 123 latach zaborów (1795-1918).
- Święto Niepodległości zostało ustanowione ustawą z dnia 23 kwietnia 1937 roku.
- 11 listopada jako Święto Niepodległości ustanowił przedwojenny rząd Polski. Władze II RP chciały w ten sposób upamiętnić objęcie władzy w Warszawie przez Józefa Piłsudskiego.
- Rada Regencyjna 7 października 1918 roku proklamowała niepodległość Polski, a 11 listopada przekazała zwierzchnią władzę wojskową oraz naczelne dowództwo nad wojskiem polskim, uwolnionemu z twierdzy magdeburskiej Józefowi Piłsudskiemu. Tego samego dnia Niemcy podpisały zawieszenie broni kończące działania bojowe I wojny światowej.
- W latach 1919-1936 rocznice odzyskania niepodległości świętowane była w Warszawie jako uroczystość o charakterze wojskowym. Organizowano je zwykle w niedzielę po 11 listopada.
- W 1919 roku toczyły się jeszcze działania wojenne o granice Rzeczypospolitej, wiec nie można było w pełni celebrować tego święta. Pierwszy raz w pełni obchody święta niepodległości zorganizowano 14 listopada 1920 roku. Po zwycięstwie w wojnie polsko-bolszewickiej uhonorowano Józefa Piłsudskiego jako Wodza Naczelnego - buławą marszałkowską.
- W 1926 roku Józef Piłsudski jako prezes rady ministrów wydał decyzję o ustanowieniu 11 listopada dniem wolnym od pracy dla urzędników państwowych.
- Od tego momentu aż do 1934 roku na Placu Saskim w Warszawie (w 1928 roku przemianowany na Plac Marszałka - Józefa Piłsudskiego), odbywały się defilady wojskowe odbierane przez Wodza Naczelnego.
- W 1932 roku Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego ustanowił dzień rocznicy odzyskania niepodległości, dniem wolnym od nauki.
- Odsłonięto też 11 listopada 1932 roku Pomnik Lotnika w Warszawie.
- W 1930 roku rozporządzeniem prezydenta RP ustanowiono odznaczenie państwowe Krzyż i Medal Niepodległości. Odznaczano nimi osoby szczególnie zasłużone dla niepodległości.
- Rocznice odzyskania niepodległości zyskały rangę święta państwowego dopiero w 1937 roku.
- Święto Niepodległości miało łączyć odzyskanie suwerenności państwowej z zakończeniem I wojny światowej i upamiętnieniem Józefa Piłsudskiego. Obchody święta w 1937 roku uświetniono odsłonięciem pomnika gen. Józefa Sowińskiego (dowódca obrony reduty na Woli w Warszawie w 1831 roku).
- Do wybuchu II wojny światowej obchody Święta Niepodległości odbyły się tylko dwa razy (w 1937 i 1938 roku).
- W czasie okupacji hitlerowskiej oficjalne obchodzenie świąt państwowych nie było możliwe. Jednak w konspiracji obchodzono 11 listopada głównie w ramach tzw. małego sabotażu. Polegało to na pisaniu antyhitlerowskich haseł na murach, wysyłaniu ostrzeżeń, ośmieszaniu zarządzeń okupanta, dezorganizowaniu jego akcji propagandowych. W dniach poprzedzających 11 listopada na murach, chodnikach, ogrodzeniach pojawiały się napisy, afisze, ulotki o treści "Jeszcze Polska nie zginęła", "Polska zwycięży", "11.XI.1918", a od 1942 roku także znak Polski Walczącej (symbol w kształcie kotwicy, której człon w kształcie litery P symbolizuje Polskę, a ramiona literę W - walkę). Gdzie tylko się dało, mocowano flagi narodowe, a pomniki przystrajano wiązankami biało-czerwonych kwiatów. W konspiracyjnej prasie "Biuletynie informacyjnym" AK zamieszczano artykuły przypominające o Święcie Niepodległości.
- Po wojnie, w 1945 roku ustanowiono Narodowe Święto Odrodzenia Polski, które obchodzono 22 lipca, w rocznicę ogłoszenia Manifestu PKWN. Święto Niepodległości obchodzone 11 listopada zostało zniesione.
- W okresie PRL obchody Święta Niepodległości były nielegalne.
- Obchodziły go nielegalnie środowiska niepodległościowe, w tym piłsudczykowskie, a za udział w nich uczestnicy byli represjonowani.
- Za sprawą związku zawodowego "Solidarność" w latach 1980 i 1981, Świętu Niepodległości przywrócono należne miejsce w społecznej świadomości.
- W latach 80. delegacja władz państwowych składała wieniec pod Grobem Nieznanego Żołnierza, a środowiska opozycyjne organizowały własne obchody.
- W 1989 roku Święto Niepodległości obchodzone 11 listopada zostało przywrócone przez Sejm PRL. Przywrócono go pod nazwą Narodowe Święto Niepodległości.
- Współcześnie obchody Narodowego Święta Niepodległości, organizowane są przez najwyższe władze państwowe i odbywają się przed Grobem Nieznanego Żołnierza na Placu Piłsudskiego w Warszawie.
- Obok oficjalnych uroczystości odbywają się inne imprezy z okazji tego święta. Od 1989 roku odbywa się Bieg Niepodległości, Koncert Niepodległości, organizowany od 2009 roku w Muzeum Powstania Warszawskiego, inscenizacje historyczne, koncerty patriotyczne, parady ulicami miast (Marsz Niepodległości w Warszawie, Marsz Patriotów i Radosna Parada Niepodległości we Wrocławiu, Parada Niepodległości w Gdańsku).
- Dla Wielkopolan 11 listopada jest również okazją do delektowania się pysznymi rogalami świętomarcińskimi, wypiekanymi z okazji Dnia św. Marcina. Są one głównym wypiekiem podczas obchodów dnia ulicy Święty Marcin w Poznaniu.
- W roku 2020 z powodu zagrożenia epidemicznego koronawirusem, władze Warszawy nie wydały zezwolenia na organizację Marszu Niepodległości.
PZPC