MELBOURNE 1956 - PIERWSZY RAZ NA OLIMPIJSKIM PODIUM!
W olimpijskim turnieju w Melbourne (1956) wystąpiła piątka polskich ciężarowców – kat. 60 kg - Marian Zieliński (Legia Warszawa), kat. 67,5 kg – Jan Czepułkowski (AZS Warszawa), kat. 75 kg – Krzysztof Beck (OWKS Toruń) i Jan Bochenek (GWKS Łódź) i w kat. 90 kg - Czesław Białas (Stal Szopienice). W porównaniu z ekipą z igrzysk w Helsinkach (1952) skład na olimpijskie dźwiganie na Antypodach był znacznie mocniejszy. No i mieliśmy pierwsze, olimpijskie podium w ciężarach!
Na stronie www.pzpc.pl, aż do dnia otwarcia olimpiady w Rio de Janeiro – igrzyska olimpijskie (od debiutu polskich ciężarowców w Helsinkach, do ostatnich igrzysk w Londynie), w ciekawostkowej „pigułce”, obowiązkowo z rezultatami biało-czerwonych sztangistów! Helsinki (1952) za nami, a czekają - Rzym (1960), Tokio (1964), Meksyk (1968), Monachium (1972), Montreal (1976), Moskwa (1980), Los Angeles (1984), Seul (1988), Barcelona (1992), Atlanta (1996), Sydney (2000), Ateny (2004), Pekin (2008) i Londyn (2012). Dziś o Igrzyskach XVI Olimpiady w Melbourne.
W olimpijskim turnieju w Melbourne, który odbył się w dniach 23-26 listopada 1956, wystąpiła piątka polskich ciężarowców – Marian Zieliński (Legia Warszawa), kat. 67,5 kg – Jan Czepułkowski (AZS Warszawa), kat. 75 kg – Krzysztof Beck (OWKS Toruń), Jan Bochenek (GWKS Łódź) i Czesław Białas (Stal Szopienice). W porównaniu z ekipą sprzed czterech lat, z igrzysk w Helsinkach, skład na Melbourne był znacznie mocniejszy.
- Znalazło to potwierdzenie podczas olimpijskiej rywalizacji. W Melbourne, po raz pierwszy polski ciężarowiec stanął na olimpijskim podium! A uczynił to Marian Zieliński, który w trójboju wagi 60 kg uzyskał 335 kg (wyciskanie 105 kg + rwanie 102,5 kg + podrzut 127,5 kg). Jak się okazało, był to początek wspaniałej medalowej przygody polskiej sztangi w wydaniu olimpijskim. Pozostali nasi zawodnicy także spisali się bardzo dobrze, bo zajmowali miejsca w czołówce – 4. w kat. 74 kg był Jan Bochenek – 382,5 kg (120 kg + 112,5 kg + 150 kg), na 6. pozycjach sklasyfikowani zostali – w kat. 67,5 kg Jan Czepułkowski – 360 kg (120 kg + 105 kg + 135 kg) i w kat. 70 kg - Krzysztof Beck – 380 kg (122,5 kg + 112,5 kg + 145 kg). Piąty z naszych reprezentantów – Czesław Białas, po zaliczeniu 130 kg w wyciskaniu, „spalił” rwanie i nie został sklasyfikowany.
- Igrzyska XVI Olimpiady odbyły się w dniach 22 listopada - 8 grudnia 1956 w Melbourne oraz w Sztokholmie (z powodu kilkumiesięcznej kwarantanny dotyczącej przywożonych do Australii zwierząt, konkurencje jeździeckie rozegrano w Szwecji wcześniej, w dniach od 10 - 17 czerwca).
- Ze względu na to, że igrzyska odbywały się na południowej półkuli, rozpoczęły się dopiero w listopadzie, a zakończyły w grudniu. Do tej pory są to najpóźniej (jeśli chodzi o porę roku) rozegrane igrzyska letnie w historii.
- Igrzyska otworzyli - w Melbourne książę Edynburga Filip, w Sztokholmie zaś królowa Anglii Elżbieta II i król Szwecju Gustaw VI.
- Reprezentacje wystawiło 67 narodowych komitetów olimpijskich.
- Rywalizowano w 151 konkurencjach, w 18 dyscyplin sportowych.
- W Melbourne wystąpiło 3555 sportowców - w tym 3184 mężczyzn i 371 kobiet; w Sztokholmie 158 sportowców - w tym 145 mężczyzn i 13 kobiet .
- Zapalenia znicza dostąpili - w Melbourne – wspaniały biegacz Ron Clarke, w Sztokholmie – jeździec Hans Wikne, a przysięgę składali - w Melbourne - lekkoatleta John Landy, w Sztokholmie – jeździec Henri Saint-Cyr.
- Mimo uciążliwych upałów (podczas uroczystości otwarcia zasłabło ponad dwieście osób), na obiektach olimpijskich pobito 16 rekordów świata, dwa wyrównano, padło też 58 rekordów olimpijskich.
- Dla gospodarzy bohaterami igrzysk byli bez wątpienia - Betty Cuthbert, 18-letnia sprinterka, triumfatorka biegów na 100, 200 m i w sztafecie 4x100 oraz 17-letni pływak Murray Rose, który wygrywał w sztafecie 4 x 200 m, 400 i 1500 stylem dowolnym.
- Kariera olimpijska Rose'a trwała aż do igrzysk w Tokio (1964), gdzie zdobył złoto olimpijskie na dystansie 400 m stylem dowolnym. Ten wspaniały pływak, który ustanowił aż 18 rekordów świata, pokonany został przez chorobę. W roku 2000 na wózku inwalidzkim zapalał znicz igrzysk w Sydney!
- Wielkimi indywidualnościami igrzysk w Melbourne byli też – amerykański sprinter Robert Morrow (złote medale w biegach na 100, 200 m i w sztafecie 4 x 100), fenomenalna gimnastyczka radziecka Larysa Łatynina (4 medale złote i 1 srebrny), 36-letni francuski zwycięzca biegu maratońskiego Alain Mimoun (wcześniej srebrne medale olimpijskie w 1952 roku w biegach na 5 i 10 km) oraz węgierski pięściarz Laszlo Papp, który wywalczył na tych igrzyskach swoje trzecie złoto olimpijskie (1948, 1952, 1956).
- Dekorowany złotym medalem młody, 20-letni dyskobol z USA Al Oerter tak wzruszył się ceremonią, że o mało nie zemdlał. Nikt nie przypuszczał, że jest to dopiero początek niebywałego wspaniałej serii czterech olimpijskich triumfów tego zawodnika.
- Rok 1956 był bardzo napięty politycznie. Na Węgrzech Armia Czerwona tłumiła niepodległościowy zryw narodu węgierskiego, wojska francuskie i brytyjskie okupowały strefę Kanału Sueskiego, zaś Chiny kontynentalne nie mogły pogodzić się z odrębnością Tajwanu. Niespokojnie było też w Polsce. Igrzyska zostały zbojkotowane przez Egipt, Liban i Irak (spór o Kanał Sueski), Holandię, Hiszpanię i Szwajcarię (protest przeciw inwazji ZSRR na Węgry) oraz Chiny.
- W Melbourne wielką sympatią cieszyli się szczególnie Węgrzy – ze względu na opór i podjecie walki przeciwko ZSRR. Nie obeszło się też bez dramatycznych spięć. Mecz piłkarzy wodnych Węgry – ZSRR, przerwano przy stanie 4:0 dla Węgrów, bowiem przekształcił się w istną bitwę zawodników obu drużyn. 45 sportowców węgierskich po igrzyskach nie wróciło do kraju.
- Reprezentanci Republiki Federalnej Niemiec (RFN) i Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD) utworzyli jedną ogólnonarodową olimpijską reprezentację Niemiec.
- Dorobek medalowy 64-osobowej polskiej ekipy był w tych igrzyskach bardzo przyzwoity. Zdobyliśmy jednak tylko jeden medal złoty – wywalczyła go Elżbieta Krzesińska - Duńska w skoku w dal, za to srebrnych krążków mieliśmy aż cztery - Jerzego Pawłowskiego w indywidualnym turnieju szablistów, Janusza Sidły w rzucie oszczepem, Adama Smelczyńskiego w strzelaniu do rzutków i szermierczej drużyny szablistów (Marian Kuszewski, Zygmunt Pawlas, Jerzy Pawłowski, Andrzej Piątkowski, Wojciech Zabłocki i Ryszard Zub). Były też brązowe medale - pięściarzy - Henryka Niedźwiedzkiego i Zbigniewa Pietrzykowskiego oraz Mariana Zielińskiego w podnoszeniu ciężarów i gimnastyczek w ćwiczeniach zespołowych ( Dorota Jokiel, Natalia Kot, Helena Rakoczy, Danuta Stachow, Lidia Szczerbińska, Barbara Ślizowska).
- Elżbieta Duńska-Krzesińska złoto w skoku w dal wywalczyła w imponującym stylu. W finale wyrównała własny rekord świata – 6,35 m. Skakała z długim warkoczem, jednak krótszym niż 4 lata wcześniej. W 1952 roku zostawił on ślad na piasku po skoku na srebro i sędziowie uznali, że to część ciała, przez co Krzesińska zajęła wówczas 12. miejsce. W Melbourne to już się nie powtórzyło. Podczas kolejnych igrzysk – w 1960 r. w Rzymie – wywalczyła srebrny medal. Po zakończeniu kariery pracowała jako stomatolog. Zmarła 29 grudnia 2015 roku
- W klasyfikacji medalowej Igrzysk XVI Olimpiady w Melbourne po raz pierwszy zwyciężyła reprezentacja ZSRR zdobywając 98 medali (37 złotych, 29 srebrnych, 32 brązowe). Drugie miejsce zajęła reprezentacja Stanów Zjednoczonych - 74 medale (32 złote, 25 srebrnych, 17 brązowych), a trzecie - Australia 35 medali (13 złotych, 8 srebrnych, 14 brązowych). Polska z dorobkiem 9 medali (1 złoty, 4 srebrne i 4 brązowe) zajęła 17. miejsce.
Opr. MareK
Źródło: www.pkol.pl, www.olympic.org, „Z kart historii polskiej sztangi” Zb. Gorlewski, J. Sacharuk.
Fot. Jan Rozmarynowski